15. October 2024

Patologi, persontilpasset medisin – og KI-forventningene. Henrik S. Pettersen/Inger Nina Farstad/Sabine Leh/Tor A. Rosness. Fra DAGENS MEDISIN

 

https://www.dagensmedisin.no/artikler/2022/01/31/patologi-persontilpasset-medisin–og-forventningene-til-ki/

 

Patologi, persontilpasset medisin – og KI-forventningene

Diagnostikk innen patologi blir mer digitalisert og persontilpasset. Men hvor mye skal bero på kunstig intelligens (KI)?

Publisert: 2022-01-31 — 08.41

Kronikk: Henrik Sahlin Pettersen, konstituert overlege ved Avdeling for patologi ved St. Olavs hospital og førsteamanuensis ved Institutt for klinisk og molekylær medisin, NTNU
Inger Nina Farstad, overlege ved Avdeling for patologi, Klinikk for laboratoriemedisin ved Oslo universitetssykehus (OUS) og professor II ved Institutt for klinisk medisin, UiO
Sabine Leh, overlege ved Avdeling for patologi Haukeland universitetssjukehus og og førsteamanuensis ved Klinisk institutt 1 ved UiB
Tor Atle Rosness, lege og seniorrådgiver ved Folkehelseinstituttet (FHI)

Henrik Sahlin Pettersen

NÅR EN PATOLOG undersøker for eksempel vev fra et bryst som er fjernet grunnet kreftsykdom, dokumenteres svulstens makroskopiske og mikroskopiske utbredelse. Videre utføres stadig flere gen- og proteinanalyser, som er med på å styre behandlingen – og i økende grad har gjort den persontilpasset.

Inger Nina Farstad

Innføringen av digital patologi innebærer en ny æra – ved at patologer går fra å bruke mikroskop til å vurdere digitaliserte snitt på dataskjerm. Det ligner på paradigmeskiftet da radiologene gikk «fra film til skjerm» for snart 30 år siden.

EN TREDJE REVOLUSJON. Digital patologi betyr at glassnitt som brukes til undersøkelse i mikroskop skannes som digitale snitt og vises på dataskjerm. Lagring er plasskrevende sammenlignet med radiologiske bilder, men digitalisering skaper flere muligheter.

 Det er behov for å kartlegge algoritmers potensial og begrensninger – slik at de trygt kan tas i bruk i rutinediagnostikken på et nasjonalt nivå

For det første kan digitale snitt deles enklere og gjøres tilgjengelige for patologer på tvers av helseforetak. For det andre er det enklere å hente frem histopatologiske prøver fra et digitalt arkiv til sammenligning, revurdering, kvalitetssikring samt til bruk i forskning. Til slutt legger digitale snitt grunnlag for en ny gren av patologi, omtalt på engelsk som computational pathology eller datamaskinassistert diagnostikk, hvor tradisjonell bildeanalyse eller kunstig intelligens brukes som støtte når patologer tolker digitale bilder.

Bruk av kunstig intelligens regnes av flere fagfolk som å representere en tredje revolusjon innen patologidiagnostikk, etter innføring av immunhistokjemi på 1980-tallet og DNA- sekvensering på 2000-tallet. Men inntoget av KI i helsetjenesten skjer gradvis og dels umerkelig, og er av noen beskrevet som heller å være en stille revolusjon.

HVA ER EGENTLIG KI? Begrepet kunstig intelligens (KI) er ikke entydig definert, men en enkel definisjon er digitale systemer som utfører oppgaver som normalt sett krever menneskelig intelligens.

KI muliggjør at manuelle oppgaver i større grad kan automatiseres, samt at mennesker kan få støtte til å ta bedre beslutninger.

Maskinlæring er et mindre vidt definert begrep enn KI, og omfatter algoritmer som kan lære ut ifra annoterte data uten å være forhåndsprogrammert. En underkategori av maskinlæring kalles dyplæring. Den er basert på såkalte kunstige nevrale nettverk og har stått for majoriteten av gjennombruddene innen kunstig intelligens de siste fem–ti årene.

PRESIST – OG EFFEKTIVT. Studier av flere diagnostiske problemstillinger viser at patologer som benytter seg av disse algoritmene, kan ha økt diagnostisk presisjon og effektivitet. Funnene fra disse lovende studiene og at algoritmene og regnekraften stadig forbedres – sammen med økt tilgang til digitaliserte biopsier – gjør det sannsynlig at datamaskinassistert diagnostikk vil bli en uunngåelig del av patologien innen få år. Rett bruk av KI har potensial til å øke pasientsikkerhet, redusere variasjon i diagnostikk mellom patologer og ulike sykehus, samt potensielt å øke effektiviteten i patologitjenesten.

Foreløpig er imidlertid denne teknologien umoden, og det mangler ennå i stor grad kliniske studier som validerer et voksende antall tilgjengelige algoritmer.

STATUS I NORGE. Enkelte patologer har jobbet digitalt uten å anvende mikroskop i mange år allerede. Som første i Norge har Helse Midt-Norge, ved St. Olavs hospital og Ålesund sykehus, innført digitalisering av alle histologiske prøver i 2019. I Helse Vest har Førde innført digital patologi høsten 2021, mens Bergen, Stavanger og Fonna følger februar 2022. Både i Helse Nord og i Helse Sør-Øst er digitalisering påbegynt ved noen avdelinger, og begge regioner planlegger for en regional digitalisering i løpet av 2022-2023.

Tradisjonell bildeanalyse brukes kun i få patologiavdelinger per i dag, og kunstig intelligens anvendes foreløpig ikke i rutinediagnostikk. Et stadig økende antall kommersielle aktører tilbyr nå en eller annen form for datamaskinassistert patologidiagnostikk, men det foreligger så langt ikke nasjonale retningslinjer for bruken av disse.

Det er behov for en kartlegging av algoritmers potensial og begrensninger slik at de trygt kan tas i bruk i rutinediagnostikken på et nasjonalt nivå.

109 thoughts on “Patologi, persontilpasset medisin – og KI-forventningene. Henrik S. Pettersen/Inger Nina Farstad/Sabine Leh/Tor A. Rosness. Fra DAGENS MEDISIN

  1. I blog quite often and I genuinely thank you for your information. The article has truly peaked my interest. I will bookmark your site and keep checking for new information about once per week. I subscribed to your RSS feed too.

  2. Have you ever thought about creating an ebook or guest authoring on other blogs?
    I have a blog centered on the same ideas you discuss and would
    really like to have you share some stories/information. I
    know my subscribers would appreciate your work. If you’re even remotely interested, feel free
    to shoot me an e-mail.

  3. к чему снится соперница в любви,
    видеть во сне соперницу с ребенком матрица судьбы белая луна гороскоп
    2000 17 декабря
    заклинание ведьмы песня jah khalib тест кто ты из леди баг и супер кот по гороскопу

  4. нотариальная палата карагандинской области мусина, мусина алмагуль кайдаровна почта
    адам болу нені білдіреді, адам болу эссе first conditional мысалдар, first conditional ережесі қазақша высший представительный и законодательный государственный орган,
    органы исполнительной власти рк

  5. сегіз серінің ақбақай әні, сегіз сері баһрамұлы өлеңдері туран домбыра скачать, бегим сулу mp3 скачать бесплатно біздің қаладағы театр, театр туралы мәлімет қазақша
    мотивтер мен қажеттіліктер, мазмұнына қарай мотив түрлері

  6. aisoip.adilet.gov реестр должников, адилет
    кз реестр должников ұзақ мерзімді қаржылық жоспарлау, қаржылық жоспарлау түрлері олар агылшынша, ағылшынша переводчик
    сериал певица и король, сериал певица 2 сезон ютуб

  7. баланың тісі шыққанда не істеу керек,
    тіс қышыса не істеу керек чем опасны рыбы
    знак зодиака, почему рыбы лучший знак зодиака тенгрианство и ислам, тенгрианство у тюрков
    құрастыру ыстық тоқаш тех карта,
    үлгілік оқу бағдарламасы балабақшада

  8. saryopan operating, тоо saryopan operating контакты тіл туралы жазушылардың пікірлері, абайдың тіл туралы нақыл сөздері
    менин атым кожа читать, менің
    атым қожа кітап скачать мұзды ерітуге кеткен уақыт, отын толық жанғанда бөлініп шығатын жылу мөлшері

  9. девиация мен әлеуметтік бақылау, девиация қылмыскерлік және әлеуметтік
    бақылау презентация потребительская бумага, газетная бумага в книгах аскона,
    аскона астана рахмет сізге ұстазым, мың алғыс
    саған ұстазым текст скачать

  10. кітапханашыға сұрақ, әдеби джем ойыны оқыту мен оқуда акт-ны пайдалану, акт ны кәсіби пайдалануға мұғалімнің дайындығы адам ағзасындағы маңызды элемент, адам ағзасындағы макроэлементтер 4 сынып тест тапсырмалары, 4 сынып тест математика

  11. 2015 жылғы туған күні бойынша
    жұлдыз жорамалдары, жулдыз жорамал ай бойынша машина туралы
    цитаталар, машина туралы такпак балабакша сыр
    сандық композициялық талдау,
    сыр сандық идеясы csv.writer encoding

  12. қыс сөзіне синоним, синоним деген не бесплатный курс
    по созданию интернет-магазина с нуля,
    курсы маркетинга алматы цена когда будет тест на ниш
    2023, как поступить в ниш 7 класс
    games daryn kz, daryn online

  13. жеке меншік мектептің пайдасы,
    жекеменшік мектептердің артықшылығы мінезінде ауытқушылығы бар балалармен жұмыс, жеке баламен психологиялық
    жұмыс балабақшада 37 апта выделение,
    38 апта жүктілік какие компании пришли в казахстан, как
    растаможить электромобиль
    в казахстане

  14. что значит слово быша в молитве 2212 на часах значение ангельская расклад
    на картах таро бесплатно без смс
    сонник накрытые столы в доме кадышевой я не
    колдунья

  15. жұмыс орнындағы санитарлық талаптар, санитарлық эпидемиологиялық талаптар балабақша қамаққа алу, қамақ деген не топор алматы, купить топор ссср haier стиральная машина режимы, haier hw60-bp10929a режимы

  16. закон об адвокатской деятельности рк 2021, закон рк
    об адвокатской деятельности
    1997 76 бұйрық 2021, қр дсм 76 бұйрық әйел адам намазы, 5
    уақыт намаз оқу үлгісі алинекс шпатлевка цена, алинекс глатт плюс цена

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *